طبق اصل ۹۹ قانون اساسی نظارت بر چهار انتخابات ریاست جمهوری، نمایندگان مجلس شورای اسلامی، خبرگان رهبری و مراجعه به آرای عمومی و همه‌پرسی بر عهده شورای نگهبان است. این نظارت بنا بر تفسیر شورای نگهبان به‌صورت استصوابی اعمال می‌شود. از این رو، صلاحیت بسیاری از کاندیداها هرچند از سوی مراجع چهارگانه تأیید می‌شود، اما به دلایل مختلفی از جمله عدم التزام عملی به اسلام و ولایت فقیه از سوی شورای نگهبان، رد می‌شود. آن‌گونه که اعضای شورای نگهبان می‌گویند، بررسی صلاحیت کاندیداها که در انتخابات مجلس شورای اسلامی تعدادشان هم بسیار زیاد است، کاری بسیار دشوار و زمان‌بر است. به باور منتقدان، رویکرد فکری و سیاسی اعضای شورای نگهبان به‌ویژه فقهای آن در بررسی صلاحیت‌ها تأثیرگذار خواهد بود.
در دور قبلی انتخابات مجلس شورای اسلامی (مجلس دهم) بیش از نیمی از ثبت‌نام‌کنندگان ردصلاحیت شدند. آیات احمد جنتی، محمد مؤمن، محمد یزدی، سیدمحمدرضا مدرسی یزدی، مهدی شب‌زنده‌دار و سیدمحمود هاشمی شاهرودی در زمان بررسی صلاحیت‌های داوطلبان انتخابات مجلس دهم عضو فقهای شورای نگهبان بودند.
از میان ۱۲ هزار و ۱۲۳ نفری که در سراسر کشور برای کاندیداتوری در انتخابات دوره دهم مجلس شورای اسلامی ثبت‌نام کردند، هیأت نظارت شورای نگهبان تنها ۴۲ درصد از ثبت‌نام‌کنندگان را تأیید کرد و ۵۸ درصد نیز صلاحیتشان احراز نشد یا رد صلاحیت شدند.
مصطفی معین، فاطمه هاشمی رفسنجانی، محسن هاشمی رفسنجانی، اعظم طالقانی، رسول منتجب‌نیا، محمدجواد حق‌شناس، هادی غفاری، نصرت‌الله تاجیک، فاطمه راکعی، شهربانو امانی، ابراهیم اصغرزاده، غلامرضا انصاری، سیدحسن رسولی، اکبر اعلمی، احمدرضا دستغیب، ولی‌الله شجاع‌پوریان، احمد حکیمی‌پور و علی صوفی از چهره‌های شاخص جناح اصلاح‌طلب بودند که نتوانستند از سد شورای نگهبان عبور کنند.
در این دور از انتخابات، شورای نگهبان برخی چهره‌های جناح راست را نیز رد صلاحیت کرد. بیشتر این افراد از نمایندگان مجلس نهم و نزدیک به علی لاریجانی بودند. سیدرمضان شجاعی کیاسری، جواد هروی، ارسلان فتحی‌پور، اسماعیل جلیلی و مقداد نجف‌نژاد از جمله نمایندگان مجلس نهم بودند که نتوانستند در انتخابات دور دهم شرکت کنند، چون صلاحیتشان از سوی شورای نگهبان تأیید نشد.
چند ماه دیگر ثبت‌نام کاندیداهای انتخابات مجلس یازدهم شروع می‌شود و از حالا جناح‌های مختلف سیاسی دغدغه روند تأیید صلاحیت‌ها را دارند. برخی سیاسیون می‌گویند لازمه تشویق مردم به حضور پای صندوق‌های رأی، اصلاح رویه شورای نگهبان در بررسی صلاحیت‌هاست.
از این رو، جناح اصلاح‌طلب از مدت‌ها قبل رایزنی با شورای نگهبان برای انتخابات دهمین دوره مجلس شورای اسلامی را در دستور کار خود قرار داده است. محسن رهامی، عضو شورای‌عالی سیاستگذاری اصلاح‌طلبان به‌تازگی در گفت‌وگو با ایلنا اعلام کرده است در دور جدید رایزنی‌ها با شورای نگهبان تاکنون یک جلسه با سخنگوی شورا داشته است.
او همچنین به جلساتش با مرحوم محمد مؤمن درخصوص مجلس دهم در سال‌های ۹۳ و ۹۴ اشاره کرده است؛ جلساتی که منجر به تأیید صلاحیت برخی از داوطلبان ردصلاحیت شده انتخابات مجلس دهم شد.
رهامی این روزها نیز مشغول رایزنی با شورای نگهبان است، اما به نظر می‌رسد این بار مسیر ناهموارتر از قبل باشد. صادق آملی لاریجانی که این روزها اصولگرایان نیز به جمع منتقدان او پیوسته‌اند، بر صندلی هاشمی‌شاهرودی تکیه زده است و مواضع و منش سیاسی او با هاشمی‌شاهرودی تفاوت بسیاری دارد. اما هنوز صندلی محمد مؤمن خالی و جانشین او در شورای نگهبان تعیین نشده است. به‌موجب اصل ۹۱ قانون اساسی، انتخاب فقهای شورای نگهبان با مقام معظم رهبری است. بنابراین باید منتظر ماند و دید انتصاب ششمین فقیه شورای نگهبان به موازنه دیدگاه‌های سیاسی در این نهاد مهم جمهوری اسلامی کمک می‌کند؟!
نظر شما